ข้าแต่พระนาคเสนผู้เจริฐ จิตของโยมนี้เล่าคิดเข้าไปในหีบนั้น จะเข้าไปโดยทวารอันใดหนึ่ง
หามิได้ หีบเล่าจะได้เป็นรอยร้าวฉานหามิได้ ก็ดีอยู่เหมือนดังเก่านั้น
พระนาคเสนจึงถวายพระพรว่า ฉันใดก็ดี ดูกรบพิตรพระราชสมภารผู้ประเสริฐ เมื่อ
สัตว์จะบังเกิดในครรภ์มารดา จะปรากฏว่าเข้าไปโดยทวารอันใดหามิได้ เหมือนจิตมหาบพิตร
อันคิดเข้าไปในรัตนมัญชุสาหีบมณีนั้น
สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ภูมินทราธิบดีได้ฟังพระนาคเสนวิสัชนาดังนี้ มีพระราชโองการ
ตรัสว่า กลฺโลสิ สธุสะพระผู้เป็นเจ้ากล่าวปัญหาเปรียบนี้วิจิตรครัน ฟังเป็นอัศจรรย์นักหนา
ยทิ พุทฺโธ ติฏฺเฐยฺย ผิแลว่าพระพุทธเจ้ายังอยู่นี้จะให้สาธุการแก่พระผู้เป็นเจ้านักหนา ใน
กาลบัดนี้
มาตุกุจฉิปฏิสันธิปัญหา คำรบ 7 จงเท่านี้

สัตตโพชงคปัญหา ที่ 8

สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ภูมินทราธิบดี มีพระราชโองการตรัสถามว่า ภนฺเต นาคเสน
ข้าแต่พระนาคเสนผู้เจริญ อันว่าพระโพชฌงค์นี้มีกี่ประการ
พระนาคเสนจึงพระพรว่า มหาราช ดูรานะมหาบพิตร อันว่าโพชฌงค์มี 7
ประการ ขอถวายพระพร
สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ปิ่นประชากรมีพระราชโองการตรัสถามว่า ภนฺเต นาคเสน ข้าแต่
พระนาคเสนผู้เจริญ อันว่าพระโพชฌงค์เป็นองค์ที่จะให้ตรัสรู้นี้มีกี่ประการ
พระนาคเสนจึงถวายพระพรว่า พระโพชฌงค์เป็นองค์จะให้ตรัสรู้นั้นมีอยู่อย่างเดียว
ของถวายพระพร
สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ปิ่นประชากรตรัสถามว่า ภนฺเต นาคเสน ข้าแต่พระนาคเสนผู้
เจริญ คือโพชฌงค์องค์ใด
พระนาคเสนจึงแก้ไขว่า มหาราช ดูรานะมหาบพิตร คือพระธัมมวิจยสัมโพชฌงค์
ขอถวายพระพร

สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ปิ่นประชากร มีสุนทรพระราชโองการตรัสถามว่า ภนฺเต นาคเสน
ข้าแต่พระนาคเสนผู้ปรีชาญาณ พระโพชฌงค์ที่จะเป็นองค์ให้รู้มรรครู้ผลก็องค์เดียว ก็ทำไมจึง
ว่าพระโพชฌงค์เป็นองค์จะให้รู้มรรคผลถึง 7 องค์ โยมยังสงสัยนิมนต์วิสัชนาให้แจ้งก่อน
พระนาคเสนจึงถวายพระพรว่า มหาราช ดูรานะมหาบพิตรพระราชสมภาร เปรียบ
ปานดุจหนึ่งดาบกับทั้งฝักอันบุคคลยังมิได้ถอดออกจากฝัก จะฟันลงที่ไม้ ไม้จะขาดหรืออย่างไร
พระเจ้ากรุงมิลินท์ปิ่นกษัตริย์ตรัสว่า หามิได้
พระนาคเสนจึงถวายพระพรว่าฉันใดก็ดี โพชฌงค์ทั้ง 6 นี้เปรียบดุจฝักดาบ ธัมมวิจย-
สัมโพชฌงค์เหมือนตัวดาบ โพชฌงค์ทั้ง 6 ย่อมอาศัยธัมมวิจยสัมโพชฌงค์ก่อน จึงให้รู้มรรค
รู้ผลเหมือนฝักดาบอาศัยตัวดาบ จึงฟันบั่นรอนสิ่งทั้งปวงให้ขาดได้ บพิตรพระราชสมภารพึง
เข้าพระทัยด้วยประการฉะนี้
สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ภูมินทราธิบดีได้ทรงฟัง ก็มีพระทัยโสมนัสตรัสว่า กลฺโลสิ สธุสะ
ก็สมควรแล้ว
สัตตโพชฌงคปัญหา คำรบ 8 จบเท่านี้

ปาปปุญญพหุตรปัญหา ที่ 9

สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ภูมินทราธิบดี มีพระราชโองการถามว่า ภนฺเต นาคเสน
ข้าแต่พระผู้เป็นเจ้านาคเสน โยมยังสงสัยนักหนา บุคคลที่ศรัทธาทำบุญกับบุคคลกระทำบาปนี้
บุญจะมีกำลังมาก หรือว่าบาปจะมีกำลังมากประการใด
พระนาคเสนจึงวิสัชนาแก้ไขว่า มหาราช ดูรานะบพิตรพระราชสมภาร บุญนี่แหละมี
กำลังมาก บารมีกำลังน้อย ขอถวายพระพร
สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ภูมินทาธิบดี มีพระราชโองการตรัสถามว่า ภนฺเต นาคเสน
ข้าแต่พระผู้เป็นเจ้านาคเสนผู้เจริญ โยมยังสงสัยอยู่ เหตุไฉนบุญจึงมีกำลังมาก บาปจึงมีกำลัง
น้อย เป็นเหตุอย่างไร นิมนต์วิสัชนาให้แจ้งก่อน สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ปิ่นประชากรตรัส
ถามด้วยประการฉะนี้